อารยธรรมโอลเม็ค

        

เมื่อประมาณ 3,200 ปีที่ผ่านมา กลุ่มชนเผ่าที่เรียกว่า โอลเม็ค (Olmec) อาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลของอ่าวเม็กซิโก ซึ่งปัจจุบันคือเม็กซิโกตอนใต้ แถบแคว้นทาบาสโค เวราครูซ และเอลซัลวาดอร์ เป็นวัฒนธรรมที่สำคัญแห่งแรกที่พัฒนาขึ้นในอเมริกากลาง (Mesoamerica)

ชาวโอลเม็คเริ่มต้นด้วยการทำการเกษตรใกล้แม่น้ำ ที่มักจะถูกน้ำท่วมและทิ้งดินที่อุดมสมบูรณ์ไว้ เมื่อมีความมั่นคงทางอาหาร จึงได้เกิดการพัฒนาการทางวัฒนธรรมด้านอื่นๆ

เช่น บางพวกที่ว่างจากการเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ ก็กลายเป็นช่างฝีมือ ช่างทำเครื่องปั้นดินเผา หรือช่างทอผ้า ในขณะที่ชนชั้นสูงกลายเป็นนักบวช หรือผู้บริหาร

ประมาณ 1.200-900 ปี ก่อนคริสตกาล ชาวโอลเม็คได้สร้างเมืองขนาดใหญ่ ในพื้นที่ซึ่งปัจจุบันเรียกว่า ซาน ลอเรนโซ (San Lorenzo) เทรซ ซาโปเตส (Trez Sapotes) และ ลา เบนตา (La Venta) เมืองเหล่านี้เป็นศูนย์รวมการปกครอง ศาสนา ศิลปวัฒนธรรม และการค้าของชาวโอลเม็ค

ยังไม่ทราบแน่ชัดว่า ลัทธิศาสนาของชาวโอลเม็คนับถืออะไร สถานที่ประกอบพิธีกรรมของพวกเขา เป็นปราสาทหิน หรือเทวาลัยบนฐานเป็นชั้น ที่มักเรียกกันผิดๆ ว่า พีระมิด

ในขณะเดียวกัน พวกเขาก็มีประติมากรรมหินแกะสลัก จำพวกหยก มรกต หินเขี้ยวแก้ว และหินสบู่ ที่มีรูปแบบป่าเถื่อน แต่ทำด้วยฝีมือประณีต

ส่วนงานแกะสลักขนาดใหญ่นั้น จะใช้หินบะซอลต์ ทำเป็นรูปศีรษะบุคคล ซึ่งมีเค้าหน้าเหมือนพวกนิโกร และแตกต่างเหมือนเป็นคนลเผ่าพันธุ์กับประติมากรรมหินขนาดเล็ก บางชิ้นหนักถึง 18 ตัน

ซึ่งจุดประสงค์ในการสร้างประติมากรรมเหล่านี้ คงเป็นเรื่องทางศาสนา แต่จะเป็นเทวรูป หรือรูปเคารพของอะไร ใช้เพื่อการใด นักโบราณคดีก็ยังคงมืดแปดด้านกันอยู่

ชาวโอลเม็คยังเป็นพวกแรกในอเมริกากลาง ที่รู้จักประดิษฐ์ตัวหนังสือ และปฏิทินอีกด้วย ศิลาจารึกรูปปฏิทินซึ่งพบที่เทรซ ซาโปเตส ระปุปีที่ 1-31 ก่อนคริสตกาล นับเป็นปฏิทินที่เก่าแก่ที่สุดในทวีปอเมริกากลาง

แต่เมื่อประมาณ 500 ปี ก่อนคริสตกาล ชาวโอลเม็คเริ่มละทิ้งเมืองของพวกเขา เหตุผลในการทำเช่นนี้ยังไม่ชัดเจน

และพอถึงประมาณ 400 ปี ก่อนคริสตกาล  อารยธรรมโอลเม็คส่วนใหญ่ก็ล่มสลายไป

แต่ศาสนา คติความเชื่อ ศิลปวัฒนธรรม สถาปัตยกรรม ตลอดจนเครือข่ายทางการค้าของชาวโอลเม็ค ยังคงมีอิทธิพลต่ออารยธรรมต่างๆ ในอเมริกากลางยุคต่อมา

จนกลายเป็น วัฒนธรรมแม่แบบ (Mother Culture) ที่มีส่วนสำคัญ ในก่อรูปอารยธรรมต่างๆ  โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มายา (Maya) และ อัซเต็ค (Aztec)

นักประวัติศาสตร์ด้านอาหารหลายท่าน ยังเชื่อกันว่า ชนเผ่าเเรกที่ทำการเพาะปลูกต้นโกโก้ เพื่อใช้เป็นอาหาร คือ โอลเม็ค

ไม่ใช่มายาตามที่เชื่อกันทั่วไปครับ

...................................

หมายเหตุ : เนื้อหาในบทความนี้ มีลิขสิทธิ์ ใครจะนำไปใช้อ้างอิงที่ใด ไม่ว่าส่วนใดส่วนหนึ่ง หรือทั้งหมด จะต้องระบุ URL ของแต่ละบทความด้วย และห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าโดยเด็ดขาด